„Twój los zależy od Twoich nawyków” – Brian Tracy
Rodzice często zadają sobie pytanie, dlaczego i w jakim wieku warto rozwijać sprawność motoryczną rąk? Motoryka mała, czyli inaczej precyzyjne ruchy rąk należą do najbardziej skomplikowanych ruchów możliwych do wykonania przez człowieka. Ich rozwój przekłada się na umiejętność samoobsługi, rysowania, pisania, a także szeroko pojętej komunikacji. Stąd już od najmłodszych lat warto rozwijać ich sprawność. O czym należy pamiętać, pracując z dzieckiem? Deficyty w zakresie funkcjonowania rąk są bardzo zróżnicowane: od całkowitej niezdolności kontrolowania ich ruchów do drobnych trudności grafomotorycznych. Na każdym z tych etapów warto proponować dziecku odpowiednie oddziaływania, tak aby wypracować z nim możliwie najlepszą sprawność, co jednocześnie przekłada się na jakość jego życia. Wszystkie proponowane zabawy powinny mieć odpowiednią kolejność i nie mogą być wprowadzane w sposób przypadkowy. Pracę z dzieckiem rozpoczynamy od ćwiczeń fizycznych tzw. rozmachowych przechodząc do bardziej precyzyjnych ruchów, a kończąc na ćwiczeniach graficznych. Należy pamiętać również, że proponowane ćwiczenia muszą być odpowiednio dobrane nie tylko do poziomu manualnego dziecka, lecz także poziomu jego funkcjonowania poznawczego. Pamiętajmy, by zaczynać od najłatwiejszych ćwiczeń do wykonania przez samo dziecko, by stopniowo zachęcać je zabawą i współdziałaniem do trudniejszych.
Kolejne pytanie brzmi – jak dbać o prawidłowe ułożenie ciała podczas pisania? Należy zwracać uwagę, że krzesło powinno mieć podparcie z tyłu, aby podtrzymywać cały odcinek lędźwiowy, głębokość części siedzącej powinna być krótsza od długości uda o 2 palce, a wysokość równa długości podudzi, stopy muszą przylegać całą powierzchnią do podłoża, stół powinien być duży i płaski, przysunięty blisko dziecka, powinien znajdować się na wysokości wyrostka mieczykowatego mostka i być na tyle szeroki, aby oba ramiona znalazły się na stole. Biodra powinny być zgięte tak, aby dziecko siedziało dokładnie na pośladkach z miednicą ustawioną w pozycji pośredniej oraz z wyprostowanym odcinkiem lędźwiowym kręgosłupa. Głowa powinna być ustawiona symetrycznie w przedłużeniu tułowia, a barki obniżone, zeszyt powinien być ustawiony na linii środkowej ciała z lekkim pochyleniem dla praworęcznych w lewo, dla leworęcznych w prawo, prawidłowa odległość od czubków palców trzymających długopis do kartki powinna wynosić ok. 2 cm, koniec długopisu powinien być skierowany ku prawemu ramieniu, a dokładniej znajdować się między przedramieniem i łokciem. Przedramię powinno być ustawione mniej więcej prostopadle do liniatury zeszytu, brzeg dłoni nadgarstka i ramię opierają się cały czas o stół i zeszyt i przesuwają podczas pisania. Światło powinno padać od lewej strony (dla dziecka praworęcznego) lub z prawej (dla leworęcznego).
Proponuję również ćwiczenia obręczy barkowej, które można wykonywać w domu z dzieckiem: krążenie ramionami z boku i przodu, pływanie „na sucho”, pajacyki, rzuty piłką znad głowy, „Taczka” – dziecko chodzi na rękach, druga osoba podtrzymuje je pod kolanami, odbijanie balonika ramieniem i „Koci grzbiet”.
Pomocne także są ćwiczenia stawu łokciowego: pompki w pozycji stojącej – opadanie rękoma na ścianę, przeciąganie liny, zabawa w ”wkręcanie żarówek” dłońmi, zabawy z pacynkami oraz ćwiczenia przedramion i nadgarstków: przykręcanie i odkręcanie śrubek, nawijanie sznurka w pionie, zakręcanie słoików.
Kolejne ćwiczenie dotyczą rotacji ręki: przekładanie kamyków z jednej strony na drugą, gra w kręgle, rysowanie obrazków na dłoni i oglądanie ich, budowanie z klocków, taniec z chustami.
Dalej proponuje się ćwiczenia dłoni: zabawy z modeliną, nawlekanie koralików, dotykanie dłonią różnych faktur – kaszy, ryżu, grochu, zabawy paluszkowe np. spacery palcami po stole, robienie stempelków (gotowych lub z ziemniaka), mocne zaciskanie i rozluźnianie dłoni, ugniatanie małych, gumowych piłeczek, formowanie kulek z gazet, bibułki, układanie puzzli, ćwiczenia graficzne – kolorowanie płaszczyzn w książeczkach z obrazkami, kalkowanie, pisanie po śladzie, pisanie ciągu liter bez odrywania ręki, rysowanie ósemki w poziomie.
Istotne jest to, żeby mieć świadomość tego, jak bardzo ważna jest sprawność rąk oraz tego, że co wypracujemy za „młodu” procentować będzie w przyszłości.
Anita Kafel –
Dyrektor Poradni Psychologiczno – Pedagogicznej