Zabawy „uruchamiające” rączki. Po co? Ma to neurofizjologiczne uzasadnienie. W korze mózgowej ośrodki odpowiedzialne za ruchy ręki znajdują się w bliskiej lokalizacji z ośrodkami zawiadującymi nadawaniem mowy. Oznacza to, iż pobudzanie i stymulowanie rozwoju małej motoryki wpływa na rozwój języka. Reasumując: dziecko wcale nie musi wykonywać nudnych zadań- maluch może bawić się grochem, plasteliną, makaronem, farbami, a tym samym ćwiczyć nie będąc tego świadomym
Przykłady zabaw:
- Zgniatanie kulek ze zużytych gazet lub niepotrzebnych kartek papieru to doskonała i darmowa metoda ćwiczenia dziecięcych dłoni. Najpierw dziecko robi kulkę z gazety, a potem musi papier dokładnie wyprostować lub wrzucić go do małego otworu.
- Zawiązywanie sznureczków, zapinanie guzików i suwaków.
- Przesypywanie ziaren, kaszy, makaronu lub innych. Zanurzanie dłoni w misce z kaszą, fasolą, grochem, i innymi ziarnami to rewelacyjna gimnastyka dla ręki. Ziarna mogą stanowić też świetną ozdobę ilustracji, gdy je przykleimy i pomalujemy farbami na kartce papieru.
- Zabawa z klamerkami w rozwieszanie prania. Wystarczy rozwiesić dziecku kawałek sznurka, dać zestaw klamerek i gotowe.
- Lepienie, ugniatanie, wyklejanie z plasteliny, modeliny lub innych mas plastycznych, które możecie sami zrobić w domu.
- Stemplowanie i dziurkowanie. Polecam gotowe stempelki, choć doskonale sprawdzą się takie zrobione samodzielnie np. z ziemniaka.
- Malowanie, rysowanie lub zwyczajne bazgranie na arkuszach papieru. Kredki trójkątne, ołówki, flamastry – od tego warto zaczynać. Pisanie po śladzie, obrysowywanie szablonów, rysowanie szlaczków w książeczkach mogą zachęcić dziecko do częstszego sięgania po kredki.
Zabawy stymulujące lewą półkulę mózgu. W jakim celu? Jest to grupa ćwiczeń, która koncentruje się przede wszystkim na stymulowaniu lewej półkuli mózgu, która analizuje, przetwarza linearnie, porządkuje sekwencyjnie, a to wszystko ma ogromny wpływ na mowę oraz funkcje intelektualne. Istotne jest porządkowanie elementów od lewej do prawej strony. Oto kilka przykładów ćwiczeń:
- Kategoryzacje – rozdzielanie klocków/zabawek/sztućców według:
- kolorów (na początku, by było łatwiej – do pudełek, miseczek, słoiczków, itd.),
- wielkości (małe klocki do małego pudełka, duże do dużego),
- kształtów
Dobrze, gdy przeprowadzamy inną kategoryzację na tym samym materiale, przykład poniżej:
- Ćwiczenia sekwencji i linearnych uporządkowań. Sekwencje są elementem, który wypełnia nasze życie bardziej niż może zdajemy sobie z tego sprawę. Sekwencją jest mycie rąk (mydło-woda-ręcznik), ubieranie butów (nałóż-wsuń-zasznuruj). Etapami wprowadzamy poniższe ćwiczenia:
- naśladowanie (układamy np. kolorowe kółeczka w odpowiedniej sekwencji np. żółte, czerwone, żółte, czerwone, żółte, czerwone i prosimy, żeby dziecko pod spodem ułożyło w ten sam sposób)
- kontynuowanie (układamy sekwencję, którą dziecko ma kontynuować np. żółw, pies i krowa, żółw, pies i prosimy dziecko by dołożyło odpowiedni obrazek)
- uzupełnianie (tworzymy ciąg obrazków np. lala, auto, miś, lala, auto, miś itd., następnie prosimy malucha, by zakryło oczy i zabieramy jeden element. Zadaniem dziecka jest wskazanie, którego obrazka brakuje w sekwencji).
- Ćwiczenia z szeregami – zeregujemy elementy ustawione obok siebie w linii prostej zgodnie z np. rosnącą/malejącą intensywnością barwy lub rosnącą/malejącą ilością elementów (ilustracja kurczątka, który stopniowo zjada ziarenka).
Aktywności stymulujące rozwój percepcji słuchowej. Czemu to ma służyć? Uczenie się języka przez dzieci jest niemożliwe bez prawidłowego rozwoju pamięci słuchowej. To dzięki niej maluch może nauczyć się wierszyka, zapamiętać złożone polecenie lub odtworzyć sposób artykulacji słowa.
Propozycje zabaw:
- Dziecko jest sprzedawcą, a Ty kupujesz. Na początek chcesz tylko dwie rzeczy. Mówisz maluchowi co chcesz np. „Poproszę jabłko i pomidora”, a kiedy złożysz zamówienie dziecko „kasuje” zakupy i wrzuca do koszyka (ważne – dziecko ma wrzucać przedmioty w kolejności jaką podajesz – sprzedawca bierze najpierw jabłko, a następnie pomidora.)
- Karmimy lalę/misia. Mówimy: „Daj lali jajo i ser”.
- Zwierzęta wybierają się na wycieczkę i według naszego polecenia „wchodzą” do pociągu/samochodu.
Ograniczajcie stymulacje prawopółkulowe do absolutnego minimum Oznacza to rezygnację z telewizji, komputera, tabletu. Dlaczego? Ponieważ rozwijają one prawą półkulę mózgu i nie pozwalają dziecku na słuchanie mowy z otoczenia, uczenia się prowadzenia naprzemiennej rozmowy i rozumienia społecznych przekazów niewerbalnych (mimika, wyraz oczu, itp.).
Ewelina Gurgacz
neurologopeda PP-P w Brzozowie