Depresja dzieci i młodzieży. Objawy, sposoby leczenia.

Depresja rozumiana jako choroba należy do grupy zaburzeń nastroju. Najogólniej, depresja jest stanem charakteryzującym się długotrwale obniżonym nastrojem jak również szeregiem innych objawów psychicznych, behawioralnych i fizycznych. Może przebiegać w sposób przewlekły, ze stałym nasileniem objawów lub przyjmować postać nawracających epizodów o łagodnym, umiarkowanym lub ciężkim nasileniu, oddzielonych okresami dobrego samopoczucia.

Według najnowszych badań zachorowalność na depresję wśród dzieci i młodzieży wzrasta. Depresja występuje częściej wśród dorastającej młodzieży, niż wśród dzieci. Dane epidemiologiczne różnią się nieco w zależności od źródła. W przypadku dzieci w wieku przedszkolnym wskaźniki występowania wahają się od 0,4 do 2%, a wśród dzieci w przedziale wiekowym od 9 do 17 lat między: 2 a 8%. Szacuje się, że zaburzenia depresyjne mogą dotknąć około 20% nastolatków przed ukończeniem 18r.ż. U młodszych dzieci nie ma różnic płciowych w występowaniu zaburzenia, natomiast u dzieci w okresie dojrzewania depresja częściej występuje u dziewcząt.

Przebieg i manifestacja objawów zaburzeń depresyjnych w dużej mierze zależy od etapu rozwoju dziecka. Im młodsze dziecko, tym trudniej jest mu opisać i określić swój stan emocjonalny. Dzieci mówią, a jeszcze częściej sygnalizują na różne sposoby to, że źle się czują. Nie potrafią natomiast określić, czy ich złe samopoczucie wynika z dolegliwości fizycznych, czy wiąże się z cierpieniem psychicznym. U małych dzieci (w wieku przedszkolnym i wczesnoszkolnym) skargi, często obok obniżonego nastroju, obejmują różne dolegliwości somatyczne takie jak: bóle brzucha, głowy, kończyn. Pojawiają się również: brak apetytu, problemy ze snem, apatia, drażliwość, lęk separacyjny i społeczny, a u nieco starszych dzieci lęk przed niepowodzeniami. Dziecko często przestaje cieszyć się z czynności, które wcześniej lubiło. W wieku szkolnym dzieci mogą zacząć odmawiać chodzenia do szkoły, a nawet przejawiać agresywne zachowania.

Osoby z depresją w okresie adolescencji często będą doświadczać zmienności nastrojów, drażliwości, poczucia osamotnienia, niezrozumienia. Mogą podejmować impulsywne zachowania, mieć niekontrolowane wybuchy złości, wściekłości, agresji. Niekiedy będą przyjmować postawę cynizmu, obojętności, sprzeciwu, a nawet wrogości wobec otoczenia. Depresja w okresie adolescencji może przebiegać również z przeważającymi objawami obniżenia nastroju, spadku motywacji do aktywności, zobojętnienia, uczucia zmęczenia, spowolnienia, apatii. Młody człowiek może utracić zdolność do przeżywania radości, zaprzestać aktywności, które sprawiały mu przyjemność, wycofać się z interakcji z rówieśnikami. Dość często zdarza się, że adolescent z depresją zaczyna odmawiać chodzenia do szkoły, wychodzenia z domu, a niekiedy nawet ze swojego pokoju. Często pojawiają się myśli i przekonania depresyjne, myśli rezygnacyjne: ”wszystko jest bez sensu, jestem beznadziejny, po co ja żyję”, myśli samobójcze- rozmyślanie i fantazjowanie na temat własnej śmierci, planowanie jej, a niekiedy dokonywanie prób samobójczych. Młodzież z depresją często podejmuje różne zachowania autodestrukcyjne i ryzykowne, takie jak: samookaleczenia, nadużywanie alkoholu, narkotyków. Obok wyżej wymienionych mogą pojawić się również inne objawy między innymi: zaburzenia koncentracji i trudności z zapamiętywaniem, zmiany apetytu, zaburzenia snu: bezsenność lub nadmierna senność.

W sytuacji, w której objawy depresyjne mają takie nasilenia, że utrudniają dziecku codzienne funkcjonowanie w domu, szkole oraz grupie rówieśniczej oraz gdy utrzymują się dłużej niż dwa tygodnie, należy zgłosić się po fachową pomoc. Sytuacją, w której bezwzględnie i natychmiastowo należy poszukać pomocy lekarza psychiatry jest zagrożenie samobójstwem lub podjęta próba samobójcza. Diagnozę depresji może postawić lekarz psychiatra, wyspecjalizowany w psychiatrii dzieci i młodzieży. Po pomoc można też zwrócić się do psychologa, pedagoga czy lekarza pediatry, którzy w razie potrzeby pokierują do specjalisty.

Leczenie depresji u dzieci i młodzieży powinno mieć charakter kompleksowy.
W zależności od potrzeb danego dziecka i jego rodziny, leczenie powinno obejmować działania psychoterapeutyczne, farmakologiczne i psychoedukacyjne. Leczenie wymaga zaangażowania rodziców, a czasem także nauczycieli i innych osób, które biorą udział w opiece nad dzieckiem.

Anna Stańko- specjalista psycholog kliniczny,
Poradnia Psychologiczno – Pedagogiczna w Brzozowie

Bibliografia:

  1. Namysłowska, I. (red.), (2005). Psychiatria dzieci i młodzieży. Warszawa: Wydawnictwo Lekarskie PZWL.
  2. Radziwiłłowicz, W. (2011). Depresja u dzieci i młodzieży. Analiza systemu rodzinnego- ujęcie kliniczne. Kraków: Oficyna Wydawnicza „Impuls”.
Skip to content